BOSNA-HERSEK SOYKIRIMI & KATLİAMI

Bosna Katliamı, 1992-1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen Bosna Savaşı sırasında gerçekleşen ve en çok Srebrenitsa'daki soykırımla bilinen acı verici olayları tanımlamak için kullanılır.

 Bosna Savaşı'nın Arka Planı

Yugoslavya'nın dağılması sürecinde, 1992 yılında Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etti. Bu bağımsızlık, Bosnalı Sırpların tepkisine yol açtı ve Bosnalı Hırvatlar ve Boşnaklar arasında çatışmalara neden oldu. Sırp Cumhuriyeti Ordusu (VRS) ve Yugoslavya Halk Ordusu (JNA) tarafından desteklenen Bosnalı Sırplar, Bosna'nın büyük bir kısmını ele geçirdi ve burada etnik temizlik politikaları uygulamaya başladılar.

 Srebrenitsa Katliamı

Srebrenitsa Katliamı, Temmuz 1995'te, Srebrenitsa'nın BM tarafından güvenli bölge ilan edilmesine rağmen, Sırp güçlerinin bu bölgeyi ele geçirmesiyle başladı. 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladić komutasındaki Sırp güçleri, Srebrenitsa'yı kuşatarak yaklaşık 8,000 Boşnak erkeği ve oğlan çocuğunu katletti. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar zorla yerlerinden edilerek toplu tecavüz ve diğer insanlık dışı muamelelere maruz kaldı.

Uluslararası Tepkiler ve Sonrası

Bu katliam, Avrupa'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra gerçekleşen en büyük soykırım olarak kabul edilir. Uluslararası Adalet Divanı, 2007 yılında Srebrenitsa'da gerçekleşen olayların soykırım olduğunu kabul etti. Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Ratko Mladić ve Radovan Karadžić gibi savaş suçlularını yargılayarak çeşitli cezalar verdi.

 Sonuç ve Miras

Bosna Savaşı ve Srebrenitsa Katliamı, Yugoslavya'nın dağılmasının ardından ortaya çıkan etnik gerilimlerin ve çatışmaların en acı verici örneklerinden biri olarak tarih sahnesine geçti. Bu olaylar, uluslararası toplumun soykırım ve insanlık suçlarına karşı daha güçlü ve etkili müdahale etmesi gerektiği yönünde bir farkındalık oluşturdu.

Bosna Katliamı, insanlık tarihindeki karanlık bir dönem olarak anılmakta ve mağdurların anıları, her yıl düzenlenen anma törenleri ve çeşitli eğitim programları ile yaşatılmaktadır.

Elbette, Bosna Savaşı ve Bosna Katliamı hakkında daha ayrıntılı bilgi sunabilirim.

 Bosna Savaşı'nın Arka Planı

Bosna Savaşı, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin dağılma sürecinde, 1992-1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana geldi. Yugoslavya'nın dağılması, Slovenya ve Hırvatistan'ın bağımsızlıklarını ilan etmeleriyle başladı. Bosna-Hersek de Mart 1992'de bağımsızlığını ilan etti. Ancak, Bosnalı Sırplar bu bağımsızlığa karşı çıktı ve Bosna'da savaş başladı. Savaşın tarafları, Bosnalı Müslümanlar (Boşnaklar), Bosnalı Hırvatlar ve Bosnalı Sırplar olarak üç ana gruptan oluşuyordu. 

 Etnik Temizlik ve Savaş Suçları

Bosnalı Sırplar, Radovan Karadžić liderliğindeki Sırp Demokrat Partisi'nin (SDS) kontrolünde, "Büyük Sırbistan" idealini gerçekleştirmek amacıyla Bosna'nın büyük bir kısmını ele geçirip etnik temizlik uyguladılar. Bu, Müslüman ve Hırvat nüfusun sistematik olarak yerlerinden edilmesi, öldürülmesi ve kamplarda tutulması anlamına geliyordu. 

Srebrenitsa Katliamı

Srebrenitsa, Bosna Savaşı sırasında BM tarafından güvenli bölge ilan edilen yerlerden biriydi. Ancak, Temmuz 1995'te Ratko Mladić komutasındaki Bosnalı Sırp güçleri Srebrenitsa'yı ele geçirdi. BM'nin bu bölgeyi korumakla görevli Hollandalı askerleri, Sırp güçlerine karşı etkili bir direniş gösteremedi. Sonuç olarak, yaklaşık 8,000 Boşnak erkeği ve oğlan çocuğu sistematik olarak öldürüldü ve toplu mezarlara gömüldü. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar ise zorla yerlerinden edilerek çeşitli insanlık dışı muamelelere maruz kaldı.

 Saraybosna Kuşatması

Bosna Savaşı'nın en uzun süren kuşatmalarından biri, Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna'da gerçekleşti. 5 Nisan 1992'de başlayıp 29 Şubat 1996'da sona eren kuşatma, modern savaş tarihinin en uzun kuşatmalarından biri olarak kayıtlara geçti. Bu süre zarfında, şehir sürekli olarak Sırp güçleri tarafından bombalandı ve keskin nişancılar tarafından siviller hedef alındı. Kuşatma boyunca binlerce sivil hayatını kaybetti ve şehir büyük yıkıma uğradı.

Uluslararası Müdahale ve Dayton Anlaşması

Bosna Savaşı süresince, uluslararası toplumun müdahalesi sınırlı ve yetersiz kaldı. Ancak, Srebrenitsa Katliamı ve diğer insanlık dışı olaylar uluslararası toplumun dikkatini çekti. NATO, Ağustos 1995'te Sırp mevzilerine hava saldırıları düzenledi ve bu saldırılar Bosnalı Sırpların müzakere masasına oturmasını sağladı. Savaş, 14 Aralık 1995'te ABD'nin Dayton şehrinde imzalanan Dayton Anlaşması ile sona erdi. Bu anlaşma, Bosna-Hersek'i iki özerk entiteye (Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti) böldü ve merkezi bir hükümet oluşturdu.

Uluslararası Adalet Divanı ve Savaş Suçları Mahkemesi

Bosna Savaşı'nda işlenen suçlar, Uluslararası Adalet Divanı (ICJ) ve Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY) tarafından yargılandı. Ratko Mladić ve Radovan Karadžić gibi önde gelen Sırp liderler savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçlardan dolayı mahkûm edildiler. ICTY, ayrıca birçok başka savaş suçlusunu da yargıladı ve mahkûm etti.

Sonuç ve Miras

Bosna Savaşı ve Bosna Katliamı, Yugoslavya'nın dağılmasının ardından ortaya çıkan etnik gerilimlerin ve çatışmaların en trajik örneklerinden biridir. Bu savaş, uluslararası toplumun etnik temizlik ve soykırım gibi ağır insan hakları ihlallerine karşı nasıl daha etkin bir şekilde müdahale etmesi gerektiği konusunda önemli dersler verdi. Her yıl düzenlenen anma törenleri ve eğitim programları ile bu acı verici olayların anıları yaşatılmakta ve mağdurların hatıraları onurlandırılmaktadır.